Wat is een gewoonte?
Gewoontes zijn routines of gedragingen die we regelmatig herhalen, vaak zonder er bewust over na te denken. Ze ontstaan door herhaling en spelen een grote rol in ons dagelijks leven. Denk aan het poetsen van je tanden, je ochtendkoffie of zelfs hoe je wandelt. Maar hoe ontstaan gewoontes eigenlijk en waarom zijn ze zo hardnekkig?
Hoe een gewoonte wordt gevormd
Een gewoonte ontstaat door een proces dat nog wel eens het 'gewoonte-lus'-model wordt genoemd. Dit model bestaat uit drie belangrijke stappen:
1. De trigger
Elk gedrag begint met een trigger. Dit kan een fysiek signaal zijn, zoals honger, een tijdstip of een emotionele behoefte. Triggers geven je brein het signaal dat het tijd is om een specifieke actie te ondernemen.
2. De routine
Na de trigger volgt de actie zelf: de routine. Dit kan een fysieke handeling zijn, zoals iets eten of bewegen, maar ook een mentale of emotionele reactie.
3. De beloning
Ten slotte is er de beloning. Dit is het resultaat van je actie, zoals de voldoening na sporten of het genot van een kop koffie. De beloning versterkt de kans dat je dezelfde actie herhaalt in de toekomst.
Waarom gewoontes moeilijk te veranderen zijn
Gewoontes vinden diep in ons brein plaats, vooral in het deel dat verantwoordelijk is voor automatische processen. Dit maakt ze efficiënt, maar ook lastig te doorbreken. Omdat de trigger-routine-beloning-cyclus vaak herhaald wordt, ontstaat er een soort 'spoor' in je hersenen. Hoe vaker je een gewoonte uitvoert, hoe dieper dat spoor wordt.
Hoe kun je een gewoonte veranderen?
Het veranderen van een gewoonte is uitdagend, maar zeker niet onmogelijk. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen:
1. Identificeer de trigger
Breng in kaart wat de situatie is waarin je de gewoonte uitvoert. Wat veroorzaakt de trigger? Is het stress, verveling of een bepaald moment van de dag?
2. Vervang de routine
Het doorbreken van een gewoonte werkt vaak niet door de routine simpelweg te stoppen. In plaats daarvan kun je proberen de routine te vervangen door een actie die een vergelijkbare beloning biedt. Als je bijvoorbeeld gewend bent om te snacken bij stress, kun je proberen een korte wandeling te maken.
3. Verander de beloning
Kijk naar de beloning die je uit je huidige gewoonte haalt. Hoe kun je dat gevoel op een andere manier bereiken? Dit helpt om de nieuwe routine aantrekkelijk te maken.
Waarom geduld belangrijk is
Het veranderen van gewoontes kost tijd. Je hersenen hebben tijd nodig om nieuwe verbindingen te maken en het oude patroon te overschrijven. Het is normaal dat je soms terugvalt in oude gewoontes, maar laat dat je niet ontmoedigen. Blijf volhouden en wees geduldig met jezelf.
Conclusie
Gewoontes zijn krachtige processen die ons leven sturen. Het begrijpen van hoe ze werken, biedt inzicht in hoe je ze kunt veranderen. Door triggers te identificeren, routines te vervangen en een andere beloning te zoeken, kun je stappen zetten richting een positieve gedragsverandering. Alles wat je nodig hebt is tijd, geduld en consistentie.
